Du lịch động Phong Nha - là địa chỉ quen thuộc của các tour du lịch trong và ngoài nước từ vài năm nay, và nhất là từ năm 2003, khi địa danh này được UNESCO công nhận là di sản thiên nhiên của thế giới.

Hằng ngày cả trăm đoàn xe, chuyên chở hàng ngàn du khách đến tham quan, có đoàn lên tới hàng trăm. Cũng vì thế, việc phục vụ ăn nghỉ cho du khách ở nơi đây cũng ngày càng phát triển theo. Có đến hàng chục nhà hàng, quán ăn mang tên “Phong Nha Quán” trên suốt quãng đường trung tâm xã Sơn Trạch huyện Bố Trạch, Quảng Bình nơi có bến thuyền vào động Phong Nha. Nhiều thì nhiều như vậy, nhưng nếu như du khách mới đến lần đầu chưa thạo đường, chọn không đúng quán ăn có khi phải nhăn mặt vì những bữa ăn không vừa miệng mà lại tiền tốn không ít.

Trong số những quán mang tên "Phong Nha Quán", có lẽ Phong Nha Quán mà chủ quán tên Phượng được nhiều du khách biết đến vì quán xây dựng từ lúc động Phong Nha chưa được thế giới công nhận là di sản thiên nhiên. Lúc mười tuổi, chị đã phụ giúp mẹ nấu ăn cho những buổi ra đồng, các món ăn dân dã được mẹ truyền chị thuộc nằm lòng suốt những năm đi học.

Năm 1993 - 1994 từ truyền thuyết động Phong Nha là nơi chôn dấu vàng của Vua Hàm Nghi, để làm rõ nghi vấn này, vì hang động hoang sơ, địa hình phức tạp, bộ tư lệnh đặc công đã cử bộ đội đến khảo sát, tìm kiếm, và đóng quân tại nhà chị Phượng. Chính chị Phượng là người nấu ăn tháng cho cánh quân này. Cái tên “Phong Nha Quán” được hình thành và nổi tiếng từ dạo ấy...

Từ cái quán cũ trên nền đất bây giờ là bến thuyền, được đền bù giải tỏa chị Phượng thêm tiền và xoay sở xây dựng nên một Phong Nha Quán khang trang cách quán cũ khoảng 300 m. Và nếu bạn là người ưa thích ẩm thực của từng địa phương mà bạn đã đi qua, chọn “Phong Nha Quán (cô Phượng)” là điều khôn ngoan nhất. Quán nổi tiếng đến độ nhiều Phong Nha Quán rầm rộ mọc lên ăn theo. Để khách quen khỏi lầm chị Phượng đành phải thêm cái đuôi “cô Phượng” vào sau bảng hiệu Phong Nha Quán.

Có dịp đi công tác qua đây và ghé vào quán "cô Phượng", được thưởng thức những món ăn đặc sản địa phương đúng nghĩa: cá chình, cá mè, cá trắm cỏ, tôm nước ngọt được ngư dân đánh bắt từ dòng sông Son, đường sông duy nhất vào động Phong Nha; được chế biến từ món kho đến món canh mộc, cá tươi nên thịt ngọt, chắc, không tí mùi tanh của cá, đặc biệt món thịt heo kho tàu thơm phức, được chị Phượng nấu theo kiểu Quảng Bình (nước ít, không khô, nước màu vừa phải, không dùng nước dừa, nêm nếm vừa phải) không chê vào đâu được!

Anh bạn đồng hành với tôi người quê Đồng Tháp sau gần mười ngày công tác ở Hà Nội vì lạ miệng không ăn được món ăn Bắc, khi dùng thử món thịt kho ở đây cứ tấm tắc khen hoài, riêng anh vì ngon miệng phải gọi thêm xuất ăn gấp đôi xuất ăn thông lệ thường ngày; đặc biệt nữa là nếu bữa cơm hôm đó, món thịt heo kho ăn chung với rau muống luộc xanh óng, cọng rau đều, ăn dòn dòn do chính tay chị Phượng luộc thì số "dách".

Ngoài ra, quán "cô Phượng" cũng có phục vụ nhiều món ăn thuần Việt khác: có phở, bún, cà phê buổi sáng... Hàng ngày quán phục vụ từ sáng sớm đến tận khuya, các đơn vị đưa khách theo tour thường đặt xuất ăn trước tại quán (cô Phượng) có ngày lên đến 700 xuất ăn; ngon, rẻ là phương châm phục vụ của chị Phượng; Khách có thể đặt xuất ăn từ 15.000đ - 20.000đ - 25.000đ và cá biệt cho khách Tây 45.000đ/xuất; có người lỡ đường, ít tiền 5, 10 ngàn chị cũng phục vụ chu đáo. Năm ngoái nguyên Thủ Tướng Võ Văn Kiệt đã chọn Phong Nha Quán (cô Phượng) làm nơi dừng chân khi đến tham quan khu du lịch động Phong Nha.