Trường THPT Cẩm Xuyên ra đời năm 1962, là ngôi trường cấp III (tên
gọi bậc THPT thời ấy) đầu tiên ở hai huyện Cẩm Xuyên và Kỳ Anh, là một
trong những ngôi trường thành lập sớm nhất của tỉnh Hà Tĩnh. Ra đời giữa
cái ác liệt của chiến tranh, lớn lên trong cái nghèo khó của quê hương
và tồn tại giữa cái nghiệt ngã của muôn vàn thử thách, trường đã trải
qua biết bao thăng trầm dựng xây và phát triển, làm nên những thành tích
rực rỡ để đến hôm nay trường tự hào kỉ niệm tròn tuổi 50.
Trường THPT Cẩm Xuyên được xây dựng trên địa điểm Đồn Trường (trước
1945 là đồn của quân Pháp) - Xã Cẩm Thăng. Cơ sở vật chất của nhà trường
năm học đầu tiên là nhà tranh vách đất. Trường chỉ có 3 lớp, vẻn vẹn
150 học sinh và 9 thầy giáo cùng 3 cán bộ nhân viên phục vụ. Học sinh
của trường 3 năm đầu là con em nhân dân thuộc gần 60 xã của 3 huyện: Kỳ
Anh, Cẩm Xuyên, Thạch Hà.
Năm học 1964-1965, đế quốc Mỹ leo thang đánh phá miền Bắc nước ta,
trường phải sơ tán đi nhiều nơi trong huyện. Trong hoàn cảnh chiến tranh
ác liệt, vô cùng thiếu thốn và gian khổ, thầy trò trường THPT Cẩm Xuyên
vẫn ngời sáng lên truyền thống hiếu học, vươn lên đạt nhiều thành tích
rực rỡ. Từ năm 1965 đến năm 1972, trường đã có 12 học sinh dự thi HSG
toàn miền Bắc 2 môn Văn, Toán. Đã có nhiều cái tên làm nên bảng vàng
thành tích rực rỡ cho trường như: Môn Toán có Nguyễn Trọng Khoa, Đặng
Quốc Phú, Nguyễn Văn Minh, Lê Văn Chất, Dương Đình Đào, Đậu Xuân Đắc,
Trần Viết Tâm,…. Môn Văn có: Tôn Phương Lan, Nguyễn Xuân Hồng, Nguyễn
Công Huấn,… Trung bình mỗi năm có 2 học sinh được Ty giáo dục Hà Tĩnh
chọn dự thi HSG toàn miền Bắc. Đội tuyển học sinh giỏi tỉnh cũng được Ty
giáo dục Hà Tĩnh nhiều năm khen về giải đồng đội
Cũng trong những năm chiến tranh ác liệt này, hàng trăm học sinh của
trường đã gác bút nghiên, lên đường nhập ngũ theo tiếng gọi thiêng liêng
của Tổ Quốc. Trong cuộc chiến tranh chống Mỹ bảo vệ miền Bắc, giải
phóng miền Nam của dân tộc ta, có gần 180 thầy giáo và học sinh của
trường đã ngã xuống trên khắp các chiến trường, góp một phần xương máu
của mình cho độc lập dân tộc, thống nhất nước nhà.
Sau cuộc kháng chiến chống Mỹ thắng lợi, trường trở về nơi “chôn rau
cắt rốn” của mình. Từ đây tiếp nối truyền thống vẻ vang của thế hệ đi
trước, thầy và trò trường THPT Cẩm Xuyên đã quyết tâm dựng xây trường
ngày một khang trang, ngày một to đẹp đàng hoàng.
Tròn nửa thế kỉ xây dựng và trưởng thành, ngày nay trường đã có quy
mô 44 lớp, gần 2000 học sinh, 110 cán bộ giáo viên và cơ sở vật chất
ngày càng hoàn thiện. Chất lượng đào tạo ngày càng được nâng cao và đạt
được nhiều thành tích đáng tự hào. Trong các kì thi HSG cấp tỉnh trường
luôn xếp tốp đầu khối THPT trong toàn tỉnh. Nhiều năm trường được xếp
vào tốp 200 trường có tỉ lệ học sinh đỗ đại học cao nhất cả nước và
nhiều học sinh đỗ thủ khoa ở các trường Đại học danh tiếng. Từ những năm
tháng học tập trên mái trường thân yêu này, nhiều thế hệ học sinh của
trường đã nuôi dưỡng ước mơ, phấn đấu trở thành giáo sư, tiến sĩ, thac
sỹ, cử nhân có mặt khắp mọi miền Tổ Quốc góp phần dựng xây đất nước. Có
thể kể ra đây những tên tuổi đã làm rạng danh mái trường như: TS Đặng
Quốc Tiến - nguyên thứ trưởng Bộ Nội vụ; TS Phạm Hùng - Anh hùng Lao
động, Tổng Giám đốc Tổng Công ty LILAMA; GS.TS Trần Văn Thiện - nguyên
Viện trưởng Viện Dân số - Nhân lực TP Hồ Chí Minh; GS.TS Đặng Quốc Phú -
nguyên Viện trưởng Viện điện lạnh Đại học Bách khoa Hà Nội; TS Phạm Văn
Tuần – Tổng Giám đốc Tổng Công ty Hanvico; Nguyễn Văn Mạo – nguyên Chủ
tịch UBND tỉnh Hà Tĩnh; Thiếu tướng Nguyễn Đức Tới - Chỉ huy trưởng Bộ
chỉ huy Quân sự Hà Tĩnh; Thiếu tướng Trần Viết Bằng - Cục trưởng Cục
Chính trị, Tổng cục Hậu Cần; TS.Bs Hoàng Văn Lý – Phó Giám đốc bệnh viện
Hữu Nghị Việt Xô; PGS TS Lê Anh Tuấn – Phó Viện trưởng Viện Cơ khí động
học, ĐHBK Hà Nội (nhận bằng Tiến sỹ năm 30 tuổi và được phong chức danh
Phó Giáo sư ở tuổi 34); Tiến sỹ Trương Hoành Sơn – Giám đốc Trung tâm
Khoa học chất lượng cao, ĐHBK Hà Nội; Thạc sỹ Nguyễn Trọng Sơn – Giám
đốc Sở Tài chính Hà Tĩnh; Thạc sỹ Hoàng Văn Minh – Giám đốc Bảo hiểm xã
hội Hà Tĩnh; Ths. Dương Tất Thắng - Tổng Giám đốc Tổng Công ty Khoáng
sản-Thương mại Hà Tĩnh; ThS. Nguyễn Viết Hùng - sau khi tốt nghiệp ĐH
Harvard, hiện là Tổng Giám đốc Tổng công ty Cáp điện Việt Nam,….Cũng từ
mái trường này, nhiều giáo viên đã trưởng thành làm lãnh đạo chủ chốt
của ngành và của các cấp chính quyền như: NGƯT Nguyễn Đăng Ái - nguyên
Hiệu trưởng trường THPT Chuyên Hà Tĩnh; NGƯT Trần Văn Quán – nguyên
Trưởng phòng GD&ĐT Cẩm Xuyên, Hiệu trưởng trường THPT Dân lập Cẩm
Xuyên; NGƯT Trần Ninh (Nhà thơ Hà Quảng) – Nguyên trưởng Phòng Đào tạo,
Sở Giáo dục Hà Tĩnh; NGƯT Võ Duy Quỳ - nguyên Tổ trưởng Tổ Sinh học; TS
Phan Huy Dũng - giảng viên trường ĐH Vinh, nhà giáo Võ Trí Kỳ - Hiệu
trưởng trường THPT Hà Huy Tập, nhà giáo Hồ Việt Anh - Hiệu trưởng trường
CĐVHTT -DL Hà Tĩnh,…
Trong những năm qua, phát huy truyền thống lịch sử, văn hóa của quê
hương, trường THPT Cẩm Xuyên đã trưởng thành về mọi mặt, có vị trí quan
trọng trong nền giáo dục của tỉnh nhà và đạt nhiều phần thưởng cao quý.
Nhiều năm liền trường đạt danh hiệu tập thể Tiên Tiến xuất sắc cấp Tỉnh,
được Chủ tịch nước tặng Huân chương Lao động hạng Ba năm 2002 và Huân
chương Lao động hạng Nhì năm 2012; được công nhận trường chuẩn quốc gia
năm 2010. Các tổ chức đoàn thể trong nhà trường ngày càng vững mạnh.
Đảng bộ trường có hơn 50 đảng viên, chiếm 50% giáo viên nhà trường và
năm nào cũng được công nhận là Đảng bộ trong sạch vững mạnh. Đoàn trường
thực sự là cánh tay đắc lực của Đảng bộ, nhiều năm được TW Đoàn tặng
bằng khen. Công đoàn nhà trường nhiều năm được Công đoàn Giáo dục tặng
bằng khen,…
Tập thể hội đồng sư phạm nhà trường năm học 2012-2013
Năm học 2012- 2013, toàn thể cán bộ, giáo viên và học sinh toàn
trường đang ra sức phấn đấu, lập nhiều thành tích xuất sắc chào mừng kỉ
niệm 50 năm ngày thành lập trường (1962 – 2012). Dẫu còn nhiều khó khăn,
nhiều thử thách, nhưng các thế hệ thầy cô và học sinh nhà trường luôn
phấn đấu vươn lên để xứng đáng với bề dày thành tích đã đạt được trong
nửa thế kỉ qua, xứng đáng với sự tin cậy của phụ huynh, học sinh; xứng
đáng là nơi ươm mầm xanh cho tương lai quê hương đất nước.
